|
|
|
Η υπόθεση Γαλανάκη |
ΟΣΟΙ ΔΙΑΒΑΣΑΝ την δήλωση της κ. Τασούλας Πετρακογιώργη, με την οποία κατηγορεί την συγγραφέα Ρέα Γαλανάκη ότι στο βιβλίο της "Αμίλητα, βαθιά νερά" προσβάλλει βάναυσα την τιμή και την υπόληψή της, μπορούν να βεβαιώσουν ότι πρόκειται για ένα κείμενο γραμμένο με συνταρακτική αγανάκτηση, αξιοπρέπεια και δύναμη. Απέναντι σε μια τέτοια καταγγελία, το λιγότερο που θα περίμενε κανείς είναι καθαρές, πειστικές απαντήσεις. Ωστόσο η απάντηση της κ. Γαλανάκη μόνο θλιβερές σκέψεις γεννά.
Πρώτα απ' όλα διότι η μυθιστοριογράφος δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται ότι αυτό που τίθεται εν αμφιβόλω δεν είναι η αξία των γραπτών της, αλλά η ηθική της ακεραιότητα. Αν το είχε αντιληφθεί, δεν θα διάλεγε να επικαλεστεί τα βραβεία που το έργο της -δικαίως- έχει αποσπάσει. Ωσάν οι λογοτεχνικές δάφνες να δικαιώνουν ή να αντισταθμίζουν κάθε ολίσθημα, ή ωσάν να μας εγγυώνται ότι είναι αδύνατον ποτέ να υποπέσουμε σε τέτοιο…
Ύστερα, διότι η κ. Γαλανάκη υποπίπτει σε μια ανυπέρβλητη λογική αντίφαση. Από τη μια μεριά υποστηρίζει ότι με το μυθιστόρημά της "δεν επιδιώκει την αναπαράσταση της πραγματικότητας", από την άλλη, ότι στάθηκε "αντικειμενική και συγκρατημένη προς τους πάντες". Τα δύο αυτά δεν συμβιβάζονται. Αν το επίδικο βιβλίο γράφτηκε όντως με αξιώσεις αντικειμενικότητας, τότε ο καθένας έχει το δικαίωμα να κρίνει, και να επικρίνει, τις επιδόσεις της συγγραφέως στον τομέα αυτόν, πολλώ δε μάλλον ο άνθρωπος του οποίου ο βίος εκτίθεται. Αν πάλι, πρόκειται για προϊόν μυθοπλασίας, βασισμένο απλώς σε ένα αληθινό περιστατικό, η συγγραφέας όφειλε να είχε υπολογίσει το ενδεχόμενο ότι θα έθιγε τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της ιστορίας της, και να είχε λάβει τα μέτρα της – εν ανάγκη παραιτούμενη από τη δημοσίευση του βιβλίου της όσο εκείνοι βρίσκονται ακόμη εν ζωή. Η υποχρέωση αυτή δεν προκύπτει από κανέναν βαρύγδουπο κώδικα δεοντολογίας, αλλά από τους κανόνες της κοινής λογικής και της στοιχειώδους διακριτικότητας. Οι κανόνες αυτοί επιτάσσουν να μην πληγώνουμε και να μην προσβάλλουμε τους άλλους, αν δεν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Και σε πείσμα όσων νομίζουν μερικοί, οι λογοτεχνικές, επαγγελματικές ή άλλες φιλοδοξίες ΔΕΝ είναι τέτοιος.
Τέλος, η απάντηση της κ. Γαλανάκη γεννά τη θλίψη επειδή σ' αυτήν επαναλαμβάνεται ο γνωστός εξωφρενικός ισχυρισμός, που αναμασούν όλο και συχνότερα εσχάτως όσοι γραφιάδες και καλλιτεχνίζοντες αρνούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ότι δηλαδή η ελευθερία της τέχνης είναι "απόλυτη" και "απεριόριστη". Όμως και μικρό παιδί γνωρίζει ότι στα συνταγματικά πολιτεύματα ελευθερίες "απόλυτες" και "απεριόριστες" δεν υφίστανται. Και αυτό ακόμη το δικαίωμα της ζωής υπόκειται σε περιορισμούς και παύει ενίοτε να προστατεύεται. Ό,τι το ίδιο ισχύει αυτονοήτως και για την ελευθερία του λόγου, το παραδέχεται εμπράκτως και η ίδια η Ρέα Γαλανάκη. Ειδάλλως δεν θα κατηγορούσε την κ. Πετρακογιώργη ότι τα γραφόμενά της περιέχουν "υβριστικές κρίσεις", που "δυσφημούν την προσωπικότητά της"…
"Απόλυτα" δικαιώματα γνωρίζουν μόνο τα απολυταρχικά και τυραννικά καθεστώτα. Εκεί, πράγματι ο ηγεμόνας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, χωρίς να υπολογίζει τη ζωή και την αξιοπρέπεια των υπηκόων του. Τέτοιο δικαίωμα διεκδικούν άραγε η συγγραφέας και όσοι, από κακώς νοούμενη συναδελφική ή άλλη αλληλεγγύη, σπεύδουν να πάρουν το μέρος της;
Πέρα από θλιβερή ωστόσο η υπόθεση Γαλανάκη αποτελεί και σύμπτωμα γενικότερο. Δείχνει ότι και στον χώρο τον λογοτεχνικό, στις σελίδες μιας πεζογραφίας μάλιστα που έως πρότινος την θεωρούσαμε σοβαρή, ο χυδαίος βιογραφισμός καλά κρατεί. "Όλα στο φως", είναι το σύνθημα αυτής της λογικής, "απόλυτη διαφάνεια" το μόνο της πιστεύω. Η επιλογή να κρατήσει κανείς για λογαριασμό του τα αισθήματα, τους πόθους και τα πάθη του δεν αναγνωρίζεται, μάλιστα λοιδωρείται. Αντιθέτως, εκείνοι που ζητούν την προστασία και την κατανόησή μας είναι όσοι εμπορεύονται αυτά τα ιδιωτικά αισθήματα και πάθη κατά το δοκούν…
Την μετατροπή της ανθρώπινης ζωής σε θέαμα, την διαπόμπευση κάθε ευαίσθητου προσωπικού δεδομένου για τους σκοπούς δήθεν της έρευνας και της τέχνης, την καταδίκη του κοινού στο ρόλο του μόνιμου ηδονοβλεψία ή οδυνοβλεψία, όλα αυτά τα ξέραμε βεβαίως καλά από την τηλεόραση. Ότι θα ερχόταν όμως ώρα να τα διδαχθούμε και από τους καλύτερους συγγραφείς μας, ομολογουμένως δεν το περιμέναμε.
Πρώτη δημοσίευση:
εφ. Η ΑΥΓΗ, Κυριακή, 2 Απριλίου 2006
 Βλ. ακόμη :
— Λογοτεχνία και χυδαίος βιογραφισμός
— Λογοτεχνία & βιογραφισμός Β' - Απάντηση στον Ν. Βαγενά
[ 1. 8. 2006 ]
|
|
|
|
|
